بهترینه

تاریخچه طراحی مد و لباس در ایران مد گرایی و مد در ایران از زمان قاجار و با سفر ایرانیان به غرب آغاز شد. در آن زمان درباریان با سفر به اروپا برای نخستین بار با پوشش‌های غربی آشنا شدند، همچنین دانشجویانی که برای ادامهی تحصیل به اروپا رفته بودند نیز دید متفاوتی پیدا کردند.

تاریخچه مد در ایران – عصر قاجار و پهلوی

      پیش از دوره ی قاجار اطلاع از لباس‌های اروپایی در میان زنان ایرانی محدود بود. بیشتر اروپاییانی که به اصفهان (پایتخت صفویان) سر می‌زدند، سربازان و تاجرانی مرد بودند، لباس های زنان فقط در نقاشی هایی که نقاشان طراحی میکردند دیده میشد.

       نقطهی شروع مدگرایی زمانی بود که همسر اول فتحعلی شاه طی یک مهمانی دربار با “الیزابت مک نیل” همسر “جان مک نیل” آشنا شد. الیزابت در آن مهمانی لباس ساتن سفید، تزئین شده با چین‌های توری و همچنین ردای قرمز ابریشمی بر تن داشت که مخالف با لباس‌ها و جواهرات با شکوه و پر زرق و برق خانم‌های ایرانی بود. اما همین لباس ساده چشم همسر اول دربار ایران را گرفت و نقطه شروعی شد بر تغییر لباس زنان دربار قاجار. بعدها در سال ۱۸۵۰ میلادی، “لیدی شیل” با ملک جهان مادر ناصرالدین شاه دیدار کرد. در زمان سلطنت ناصرالدین شاه، به واسطهی نفوذ .دخترش تاج السلطنه که تحصیل کردهیاروپا بود و از آزادی زنان ایران پشتیبانی می‌کرد مد روز در سبک اروپایی به ایران وارد شد.

      اندرونی در دوره ناصرالدین شاه مرکز مد ایران شمرده می‌شد ، زنان شهری پیوسته چشم به آنجا داشتند تا آن چه از پوشش و آرایش تازه در آن به وجود می‌آید، مورد تقلید قرار دهند. انیس‌الدوله سوگلی ناصرالدین شاه در طول سال‌های متمادی در مقام رئیس اندرونی تاثیر بسزایی روی سلیقه و آرایش زنان ایرانی داشت. او توانست آرایش‌های زمخت و سنگینی را که پیش از آن باب بود، با آرایش ملایم و مد روز اروپا جایگزین کند. او همچنین در تغییر پوشش زنان نقش مهمی داشت.

      با آغاز دورهی پهلوی الگو سازی به اوج خود رسید، پس از ورود ملکه افغانستان بدون حجاب به ایران و سفر رضا شاه به ترکیه و دیدار با آتاتورک و دیدن زنانی که بی حجاب بودند، وی تصمیم به ایجاد یک مدرنیزاسیون اجباری گرفت. گرچه جرقه های کشف حجاب در همان اواخر دورهیقاجار خورده بود اما این رضا شاه بود که دستور به کشف حجاب زنان داد، وی همچنین دستور داد مردان به جای لباس‌های سنتی لباسی بر تن کنند که شامل کت و شلوارهای غربی بود، همچنین مردان به جای کلاه شاپو، دستار و عمامه باید کلاه پهلوی بر سر می‌کردند، زنان نیز به جای روبنده، چادر و روسری می‌توانستند از کلاه فرنگی استفاده کنند اما داشتن حجاب ممنوع بود.

اولین طراح مد ایرانی

      زینت جهانشاه، دختر یکی از سرهنگ‌های وزارت جنگ آن دوره در آموزشگاه بین المللی آلمان تحصیل کرد و پس از ازدواج با یکی از افسران نظام، به سوئیس رفت و در آنجا حدود یکسال هنر خیاطی و روش برش روی مانکن را فرا گرفت، سپس به پاریس که یکی از مراکز اصلی صدور مد دنیا بود و هست سفر کرد و در آنجا در خیاطی مهارت زیادی کسب کرد و همچنین تحت تعلیم “پیر بالمن” یکی از طراحان معروف آن زمان رموز خیاطی مدرن و بوتیک داری را فرا گرفت.

      زینت جهانشاه در سال ۱۳۲۱ به همراه همسرش به ایران بازگشت. او در بدو ورود به ایران، اقدام به افتتاح یک لباس فروشی و خیاط خانه در خیابان امیریه شهر تهران کرد
از آنجا که زینت جهانشاه اولین طراح زن ایرانی بود، خیاط خانه او بسیار مورد استقبال خانم های آن زمان قرار گرفت.

    شاید برایتان جالب باشد که ایرانیان نخستین مردمانی بودند که کت آستین‌دار و شلوار(الگوی شلوار راسته) می‌پوشیدند. مردمان تمدن‌های دیگر، بابلی‌ها، آشوری‌ها، یونانی‌ها و رومی‌ها، شلوار نمی‌پوشیدند و حتی یونانی‌ها ایرانیان را به خاطر شلوارهای رنگی‌شان مسخره می‌کردند.ایرانیان حتی نوعی شلوار ویژه‌ی سوارکاری نیز داشتند که تنگ و چسبان بود و اغلب از چرم ساخته می‌شد.شلوار در اصل شروال خوانده می‌شد. عرب‌ها آن را سروال نامیدند و جمع آن را سراویل می‌گویند. در ترکی و کردی نیز شروال گفته می شود.

گلدوزی

      ایرانیان همواره طرفدار رنگ و نقش و نگار در لباس های خود بودند .نقش زدن بر پارچه و لباس از دیرباز در ایران مرسوم بود. در تابوت سنگی اسکندر که در موزه‌ی استامبول نگهداری می‌شود، ایرانیان شلوارهایی با پارچه‌های زیبا پوشیده‌اند که طرح دار و گاهی نقش‌هایی از گل‌ها دارند. گل‌دوزی در دوره‌ی صفویه به شکوفایی رسید به نحوی که هنرمندان روم شرقی (امپراتوری بیزانس) طرح‌های ایرانی(تاریخچه پیدایش مد در جهان) را بر لباس‌های فاخر نقش می‌زدند.

ابریشم ایرانی

      بافتن پارچه از ایران آغاز شد و تا دوره‌ی صفوی از مهم‌ترین فرآورده‌های صادراتی ایرانیان بوده است. با آن که بافت ابریشم به چینی‌ ها بازمی‌گردد، ابریشم ایرانی در دوره‌ی ساسانیان به چنان کیفیت و ظرافتی رسیده بود که چینی‌ها نیز از ایران پارچه‌ی ابریشمی وارد می‌کردند.برخی از پارچه‌های ایرانی که ویژه‌ی اسقف‌ ها تهیه شده، هنوز در گنجینه‌های کلیساهای اروپا نگهداری می‌شود.

پوشش ایرانیان در گذشته

      پوشش در ایران باستان هم بنا به شرایطی که بوده است همیشه سبک و اسلوب خاصی داشته‌است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که پوشش تمام بدن در دوره‌های مختلف تاریخی چه نزد زنان و چه نزد مردان در ایران یک حقیقت بوده‌است و به هیچ وجه ایرانیان در برهنگی به سر نمی برده‌اند. اما این را بایستی در نظر داشت که پوشش کامل و آراسته همراه با تزیینات زنان در ایران، با پوشش چادر سیاه  بسیار متفاوت بود و سبک خاص خودش را داشته است .برخی معتقد هستند که این پوشش کامل و آراسته به نوعی ریشه به وجود آمدن حجاب در دنیا است.

      ویل دورانت معتقد است نقش پوشش و حجاب زنان در ایران باستان چنان برجسته‌است که می‌توان ایران را منشاء اصلی پراکندن حجاب در جهان دانست.دایره‌المعارف لاروس نیز به وجود حجاب زنان در ایران باستان اشاره می‌کند.در تفسیر اثنی عشری چنین آمده‌است: «تاریخ نشان می‏دهد که حجاب در فرس(فارس) قدیم وجود داشته‌است.» تاریخ پوشاک به طور کلی بخشی از تاریخ تمدن و فرهنگ انسان است و برای آگاهی از پوشش در ایران، باید فرهنگ مردم ایران را هم بررسی کرد .روند تاریخ تمدن و فرهنگ انسانی از زمانی آغاز شد که انسان‌ها زندگی فردی و غارنشینی را رها کرده و هسته‌های ابتدایی نخستین جامعه بشری را پدید آوردند. از این رو در هر جامعه‌ای بنا به شرایط زیر نوع پوشاک و پوشش زنان و مردان متفاوت شد: بابل قدیمی، این اثر در سال‌های بین ۱۸۰۰ تا ۱۷۵۰ پیش از میلاد (حدود ۱۳۰۰ سال قبل از انضمام این سرزمین به ایران) ساخته شده است.برای نمونه در جنگ‌ها بانوان مبارز ایرانی پوششی همچون مردان می‌پوشیدند که گواه این سخن جنگ سهراب با گردآفرید است که تا زمانی که کلاهخود از سر گردآفرید نیفتاده‌بود، سهراب به زن بودن او پی نبرده بود.